Hayat çok perdeli bir oyundur

Hayat çok perdeli bir oyundur. Bu sözü duyduğumuzda, genellikle hayatın bize sunduğu farklı roller, sahneler ve senaryoları düşünürüz. Hayatın bir tiyatro olduğunu, bizim de bu tiyatronun oyuncuları olduğumuzu varsayarız. Ama hayat gerçekten bir oyundan ibaret mi? Yoksa hayatın kendisi bir perde mi? Bu sorulara cevap aramak için, hayatın ne olduğunu, nasıl algıladığımızı ve nasıl anlamlandırdığımızı sorgulamamız gerekir.

Hayatın ne olduğu sorusu, felsefenin en temel ve en zor sorularından biridir. Hayatın tanımını yapmak kolay değildir, çünkü hayat çok çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Hayat, canlı varlıkların ortak özelliklerini tanımlayan bir kavram olabileceği gibi, bireysel varlıkların kendine özgü deneyimlerini ifade eden bir kavram da olabilir. Hayat, fiziksel ve biyolojik yasalara tabi olan bir süreç olabileceği gibi, ruhsal ve manevi değerlere dayanan bir amaç da olabilir. Hayat, doğal ve kaçınılmaz olan bir gerçeklik olabileceği gibi, yapay ve değiştirilebilir olan bir illüzyon da olabilir.

Hayatın nasıl algılandığı sorusu, psikolojinin ve sosyolojinin ilgi alanına girer. Hayatı algılamak, hayatın bize sunduğu verileri işlemek, yorumlamak ve değerlendirmek demektir. Hayatı algılama biçimimiz, bireysel ve toplumsal faktörlere bağlıdır. Bireysel faktörler arasında kişilik, zekâ, duygu, motivasyon, beklenti, inanç gibi unsurlar sayılabilir. Toplumsal faktörler arasında kültür, dil, eğitim, medya, ideoloji gibi unsurlar sayılabilir. Bu faktörler hayatı algılama biçimimizi etkileyerek, hayata bakış açımızı şekillendirir.

Hayatın nasıl anlamlandırıldığı sorusu ise, etik ve estetik alanlarını kapsar. Hayatı anlamlandırmak, hayata bir değer atfetmek, hayata bir amaç yüklemek demektir. Hayatı anlamlandırma biçimimiz ise, bize ait olan veya bize sunulan değer yargılarına göre değişir. Değer yargıları arasında ahlaki ilkeler, dini inançlar, sanatsal beğeniler gibi unsurlar sayılabilir. Bu unsurlar hayata anlam verme biçimimizi etkileyerek, hayata karşı tutumumuzu belirler.

Hayat çok perdeli bir oyundur sözüyle ifade edilmek istenen şey belki de budur: Hayatın ne olduğunu tam olarak bilemeyiz, çünkü hayat çok yönlü ve karmaşıktır. Hayatın nasıl algılandığını tam olarak kontrol edemeyiz, çünkü hayata dair veriler çok çeşitli ve görecelidir. Hayatın nasıl anlamlandırıldığını tam olarak sorgulayamayız, çünkü hayata dair değerler çok farklı ve tartışmalıdır. Bu nedenle hayat bize hep perdeli görünür. Ama bu perdeleri aralamak için çaba göstermek de bizim görevimizdir.

Ömer Köse